Okul Müdürlerinin İyi Olma Hallerinin Etkileyen Unsurların İncelenmesi
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.18010114Anahtar Kelimeler:
İyi Olma Hali, Okul Müdürleri, Psikolojik İyi Oluş, Eğitim Yönetimi, Örgütsel DestekÖzet
Bu araştırmanın amacı, ortaokul müdürlerinin iyi olma hallerini etkileyen bireysel ve örgütsel unsurları ayrıntılı biçimde ortaya koymak, müdürlerin iyi oluşlarını güçlendirmeye yönelik gereksinimleri belirlemek ve iyi olma halinin eğitim-öğretim süreçlerine nasıl yansıdığını incelemektir. Araştırma, nitel araştırma yaklaşımı kapsamında durum çalışması deseninde yürütülmüştür. Çalışma grubunu, 2025–2026 eğitim-öğretim yılında Ankara ilinde görev yapan 10 ortaokul müdürü oluşturmaktadır. Veriler, araştırmacı tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla toplanmış; elde edilen görüşme kayıtları yazıya aktarılarak içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Analiz sürecinde kodlar oluşturulmuş, bu kodlar alt temalar ve temalar altında sistematik biçimde bir araya getirilmiş ve bulgular doğrudan katılımcı ifadeleriyle desteklenmiştir.
Araştırma bulguları, ortaokul müdürlerinin iyi olma hallerinin başta iş yükü ve görev yoğunluğu olmak üzere; okulun fiziki koşulları, öğretmen ve veli ilişkilerinin niteliği, öğrencilerle kurulan etkileşim, aile desteği, üst yönetimden algılanan destek, karar alma süreçlerinde özerklik ve yönetsel çabaların takdir edilmesi gibi çok boyutlu unsurlardan etkilendiğini ortaya koymuştur. Müdürler, iyi olma hallerini güçlendirmeye yönelik olarak görev dağılımının dengelenmesi, velilere yönelik okul politikalarının netleştirilmesi, fiziki imkânların iyileştirilmesi, iş–özel yaşam dengesini destekleyen uygulamaların yaygınlaştırılması ve yönetim içi iletişimin güçlendirilmesi gerektiğini vurgulamıştır. İyi olma halinin eğitim-öğretim süreçlerine etkileri incelendiğinde, yüksek iyi oluş düzeyinin okul müdürlerinin liderlik becerilerini güçlendirdiği, öğretmenlere sağlanan desteği artırdığı, okul iklimini olumlu yönde etkilediği ve öğrencilerle kurulan ilişkilerin niteliğini geliştirdiği belirlenmiştir. Araştırma sonuçları, okul müdürlerinin iyi olma hallerinin yalnızca bireysel bir durum olmadığını, aynı zamanda okulun işleyişi ve eğitim sisteminin etkililiği üzerinde belirleyici bir rol oynadığını göstermektedir.
Referanslar
Ayık, A., ve Ataş, O. (2014). Okul yöneticilerinin duygusal zekâ düzeyleri ile iş doyumları arasındaki ilişki. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(2), 707–724. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefdergi/issue/49080/627057
Balay, R. ve Sağlam, M. (2016). Okul yöneticilerinin psikolojik dayanıklılık düzeyleri ile tükenmişlikleri arasındaki ilişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(4), 1946–1965. https://dergipark.org.tr/tr/pub/aibuefd/issue/27684/291235
Bozkurt, B. N. (2019). Okul mutluluğunu etkileyen bir faktör: Öğretmenlerin politik becerileri (Yüksek lisans tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
Bozkurt, S. ve Yıldız, A. (2019). Okul müdürlerinin psikolojik sağlamlık düzeylerinin incelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(4), 1053–1075. https://enadonline.com/index.php/enad/article/view/380
Cemaloğlu, N. ve Çoban, Ö. (2019). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile psikolojik iyi olma durumları arasındaki ilişki. Milli Eğitim Dergisi, 48(223), 9-30.
Çelik, V. (2017). Eğitim yöneticilerinin mesleki stres kaynakları. Eğitim ve Bilim, 42(189), 217–231.
https://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/7144
Demirtaş, Z., ve Özer, N. (2016). Okul yöneticilerinin stres düzeyleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 75–90. https://dergipark.org.tr/en/pub/inuefd/issue/26683/281292
Erdem, M. (2008). Okul yöneticilerinin liderlik davranışları ve iş doyumu arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 117–128. https://dergipark.org.tr/tr/pub/hunefd/issue/7813/102449
Gordon, S., & Adler, H. (2017). Employee perceptions of well-being and organizational wellness offerings. A study of line-level employees in select-service hotels. Journal of Human Resources in Hospitality and Tourism, 16(3), 308–330.
Görün, M., ve Kazak, E. (2024). Okul müdürlerinin iş doyumunu etkileyen etmenler. Öğretmen Eğitimi ve Öğretim Dergisi, 3(2), 53-66.
Hafner, M., van Stolk, C., Saunders, C., Krapels, J., & Baruch, B. (2015). Health, wellbeing and productivity in the workplace. Santa Monica, CA: RAND Corporation.
Hayes, N., & Joseph, S. (2003). Big five correlates of three measures of subjective well-being. Personality and Individual Differences, 34(4), 723–727.
Keleş, H. N. (2017). Anlamlı iş ile psikolojik iyi oluş ilişkisi. The Journal of Happiness and Well-Being, 5(1), 154–167.
Keyes, C. L., Shmotkin, D., ve Ryff, C. D. (2002). Optimizing well-being: The empirical encounter of two traditions. Journal of Personality and Social Psychology, 82(6), 1007–1022.
Kinman, G., ve Jones, F. (2008). A life beyond work? Job demands, work-life balance, and wellbeing in UK academics. Journal of Human Behavior in the Social Environment, 17(1–2), 41–60.
Özdemir, S. (2006). Okul yöneticilerinin iş doyumu ve tükenmişlik düzeyleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 12(1), 25–62. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kuey/issue/10360/126357
Polat, S., ve Uğurlu, C. T. (2021). Okul müdürlerinin duygusal emek düzeylerinin iyi oluş düzeyleri ile ilişkisi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 17(2), 154–170. https://dergipark.org.tr/tr/pub/eku/issue/65590/972099
Reisoğlu, S., ve Yazıcı, H. (2017). Üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluşlarını yordamada beş faktör kişilik özellikleri, mizah tarzları ve duygusal zekânın rolü. Journal of History Culture and Art Research, 6(4), 888–912.
Rengi, Ö., ve Bozkurt, B. (2024). Okul yöneticilerinin motivasyonunu etkileyen faktörler. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 7(1), 15-31.
Ryan, R. M., ve Deci, E. L. (2001). On happiness and human potentials: A review of research on hedonic and eudaimonic well-being. Annual Review of Psychology, 52, 141–166.
Sağlam, M. (2020). Sağlık evi ebelerinin öznel iyi oluş düzeylerinin incelenmesi. Global Media Journal: Turkish Edition, 10(20), 436–452.
Şahin, B. (2020). Okul müdürlerinin liderlik stillerinin okul mutluluğunu yordama düzeyi. (Yüksek lisans tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi).
Şimşek, H., ve Parlar, H. (2019). Okul yöneticilerinin psikolojik iyi oluşları ile örgütsel sinizm düzeyleri arasındaki ilişki. Journal of Human Sciences, 16(2), 448–462. https://www.j-humansciences.com/ojs/index.php/IJHS/article/view/5612
Taşdan, M., ve Yalçın, M. (2020). Okul yöneticilerinin iş doyumu düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(3), 987–1005. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gefad/issue/56436/760053
Tayyar, E. (2023). Okul müdürlerinin etik liderlik davranışlarının öğretmenlerin okul mutluluğu algısına etkisi. (Yüksek lisans tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi).
Turan, S., ve Yalçın, M. (2021). Okul yöneticilerinin iyi oluş halleri ile örgütsel destek algıları arasındaki ilişki. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(2), 475–496. https://dergipark.org.tr/en/pub/itobiad/issue/62869/933083
Waddell, G., ve Burton, A. K. (2006). Is work good for your health and well-being? London, UK: The Stationery Office.
Warr, P. (2003). Well-being and the workplace. In D. Kahneman, E. Diener, ve N. Schwarz (Eds.), Well-being: Foundations of hedonic psychology (pp. 392–412). New York, NY: Russell Sage Foundation.
WHO. (1948). Constitution of the World Health Organization. Geneva, Switzerland: World Health Organization.
Wright, T. A. (2004). The role of “happiness” in organizational research. In C. L. Cooper ve I. T. Robertson (Eds.), International review of industrial and organizational psychology (Vol. 19, pp. 221–264). Chichester, UK: Wiley.
Wright, T. A. (2006). To be or not to be [happy]: The role of employee wellbeing. Academy of Management Perspectives, 20(3), 118–120.
Yılmaz, E., ve Altınok, V. (2009). Okul yöneticilerinin yalnızlık ve yaşam doyum düzeylerinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 15(58), 241–267.
Yılmaz, K., ve Altınkurt, Y. (2012). Okul yöneticilerinin duygusal zekâ düzeyleri ile tükenmişlikleri arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 37(166), 95–110. https://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/564
Zheng, X., Zhu, W., Zhao, H., ve Zhang, C. (2015). Employee well-being in organizations: Theoretical model, scale development, and cross-cultural validation. Journal of Organizational Behavior, 36(5), 621–644.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Uluslararası Sosyoloji ve Ekonomi Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Dergimizde yayımlanan makaleler, 